Şeker Hastalığı ve Beslenme

Şeker hastalığında kan şekerinin olabildiğince normale yakın seviyelerde tutulması göz, sinir ve böbrek hasarları, kalp krizi ve felç gibi sorunlarla karşılaşma riskini azaltır. Bunun için öncelikle sağlıklı ve dengeli beslenmek gerekir.

Sağlıklı beslenmek için vücudun ihtiyacı olan öğeleri içeren besinlerin yeterli miktarlarda ve öğün içinde dengeli bir şekilde tüketilmesi gerekmektedir. Sağlıklı beslenmek için ihtiyacınız olan öğeler ve bu besin öğelerini alacağınız temel yiyecek kaynakları şunlardır:

• Karbonhidrat (tahıllar, un ve undan yapılmış yiyecekler, kuru baklagiller, patates, sebze ve meyveler, süt, yoğurt)
• Protein (et, yumurta, peynir, süt, yoğurt )
• Yağ (yağ ve et, yumurta, peynir, süt, yoğurt gibi yağ içeren yiyecekler)
• Vitamin ve mineral (sebze ve meyveler başta olmak üzere tüm yiyecekler)
• Posa (sebze, meyve, kuru baklagiller ve tam taneli tahıllar)
• Su

Vücut için gerekli olan yiyeceklerin zaman ve miktar olarak belirli bir denge içinde alınması, kan şekerinin kontrol altında tutulmasını sağlar. Bu ise kısa ve uzun dönemde şeker hastalığına bağlı olarak gelişebilecek hasarları önler veya geciktirebilir.

Şeker hastalığı, bireyin temel besin öğelerine olan gereksinim düzeylerini etkilemez. Şeker hastası olmayan bir kişinin de rafine şeker tüketimini kısıtlaması, doymuş yağ ve kolesterolden zengin olan et, süt, yoğurt, peynir, yumurta gibi yiyecekleri belirli bir miktarda tüketmesi, az az ve sık sık yemek yemesi gerekmektedir.

Sakınılması gereken besinler: 

• Şeker, şekerli yiyecekler
• Şekerli içecekler, meşrubatlar, kola, limonata, meyveli şerbetler, sıcak çikolata, salep, boza, hazır meyve suları, meyve aromalı içecek tozları
• Alkollü içecekler; şarap, rakı, bira, viski, likör vb
• Yağ ve şeker içeriği yüksek olan besinler; pasta, kek, kurabiye, bisküvi, börek, çörek, helva ve diğer şekerli tatlılar
• Yağda kızartılmış, kavrulmuş yiyecekler, et, sebze, hamur, patates kızartmaları
• Yağlı et ve balıklar, tavuğun derisi, yağlı organ etleri sakatatlar, tam yağlı süt ve süt ürünleri
• Şarküteri ürünleri; salam, sucuk, sosis, pastırma, kavurma.
• Yağlı besinler; kaymak, krema, ketçap, mayonez, salata sosları, pasta sosları, tahin, tahin helvası
• Katı yağlar; tereyağı, iç yağı, kuyruk yağı, katılaştırılmış margarinler

Şeker hastaları ara öğünler için hazırlıklı olmalıdır. Kişinin yanında (çantasında, arabasında, işyerinde masasının çekmecesinde) daima yiyebileceği uygun besinler bulunmalıdır. Ara öğünlerin önerilmesinin nedeni uzun açlıklardan kişiyi korumaktır. Böylece hem hipoglisemi riski uzaklaştırılır hem de açlık duygusu bastırılarak bir sonraki öğünde yenecek besinlerin miktar ve çeşit olarak artması önlenir. Öğünlerden 1.5 saat sonra kan şekerinizi ölçerek farklı yiyeceklerin kan şekerinizi nasıl etkilediğini saptayabilir, farklı yiyecekler ile menü planlaması yapmak için değişim listelerinden faydalanabilirsiniz.

Sağlıklı beslenmenin 1O altın kuralı:

1. Her öğünde 4 ana besin grubundan (et-kuru baklagil, süt-yoğurt, sebze, ekmek) uygun miktarda tüketin.
2. Öğünlerinizi aksatmayın.
3. Her gün en az 30 dakika düzenli fiziksel aktivite yapın.
4. Sıvı yağ kullanarak kalp sağlığınızı koruyun (1 kilogram malzemeye 3-4 yemek kaşığı).
5. Mevsimine uygun taze sebze ve meyve tüketin.
6. Kemik sağlığınız için kalsiyum alımına dikkat edin.
7. Kansızlığı önlemek için demir tüketimine dikkat edin.
8. Beyaz ekmek gibi rafine tahıl ürünleri yerine kepekli olanları tercih edin.
9. Daha az tuz tüketin.
10. Sağlıklı yemek hazırlama ve pişirme yöntemlerini uygulayın.

Referanslar: 1. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diabetes Mellitus Çalışma Ve Eğitim Grubu. Diyabet ve Sağlıklı Beslenme. http://www.turkendokrin.org/files/pdf/DiyabetveSaglikliBeslenmeKitapcigi.pdf. Son erişim tarihi: 22 Temmuz 2015. 2. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu. http://diyabet.gov.tr/index.php?page=48&lang=tr. Son erişim tarihi: 22 Temmuz 2015. 3. Türkiye Diyabet Vakfı. http://www.turkdiab.org/page.aspx?u=1&s=12. Son erişim tarihi: 22 Temmuz 2015. 4. Türk Diyabet Cemiyeti. http://www.diabetcemiyeti.org/Diabet.asp?ID=5&ID2=44. Son erişim tarihi: 22 Temmuz 2015.